Nach beag a tha an saoghal - 7

Leth uair nas anmoiche, chunnacadh dithis thaistealaichean sgìthe a’ siubhal nan cabhsairean baile beag taobh a deas na Gearmailte. ’S ann trang a bha na cabhsairean, làn dhaoine a’ dèanamh an gnòthaich agus a’ sealltainn air uinneagan mòra nam bùithtean. Gun a bhith a’ gluasad. Sheall an Dotair orra gu mionaideach, sgriubhaire fuaimneach na làimh. “Plastaig a‑rithist; na h‑uile fear aca”, dhearbhaich e.

“Seall na fhuair mise!” dh’osnaich Donna is leig i i fhèin tuiteam air being air beulaibh cafaidh. Chuir i a casan suas. “Saoil am faigh mi glainne uisge an-seo, air neo bobhla math brot?” thuirt i gu fochaideach. Chaidh càr seachad orra. “’S dòcha gun fhaigh sinn lioft?”

“Abair smuain”, bheachdaich an Gallifreyach, “ach dè an dòigh air a bhios daoine plastaig a’ stiùireadh chàraichean, agus càite an tèid iad?” Choisich e gu solas trafaige is sheas e ri a thaobh. An ceann greis, thionndaidh an solas gu dearg agus stad càr air a bheulaibh. Dh’fheuch an Dotair an doras fhosgladh, ach cha robh an làmh-dhorais ag obrachadh.

“Uill, chan fhaigh sinn lioft gu àite sam bith air an inneal a tha seo!” thug e barail. Na chrùban, thionndaidh e a bhas chun an làir agus stad e, a shùilean dùinte. “’m biodh? Cha, chan urrainn... bheil?”

- “Doctor?” chuala e a charaid ag èigheachd.

- “Ist!”

- “Doctor!”

- “A Dhonna, ist greiseag, feumaidh mi sàmhchair,” dh’iarr an Dotair le inntinn ann an saoghal eile.

Chum e a làmh air an làr gus an do dh’fhalbh an càr agus an solas-trafaig air a thionndadh gu uaine. “Tha!” thuirt e làn toileachais-inntinn. Dh’fhosgail e a shùilean agus sheall e suas far am faca e uabhas de cheò a’ stialladh nan speuran. Chualadh dùdaichean air astar.

“Saoil dè tha na theine a‑nis?” dh’fhaighnich a charaid. “Greas ort is seall!”

Bha i na seasamh aig ceann eile an rathaid is mìog air a h‑aodann. Thug an Dotair a chasan leis airson tighinn air a charaid fhad ’s a ruith innealan guthmhor nan sùilean gorma seachad air. Agus abair caisteal na theine mar bhogha-frois. “’S truagh nach eil popcorn againn,” bheachdaich Donna ri glag-ghàire. “Popcorn!” dh’aontaich an Tighearna-Tìme, “Rachamaid àiteigin far am faighear fear an ath-thuras. Siùcar no salainn?” Thug an dithis sùil ri càch a’ gàireachdainn.

Chaidh na solasan dheth.

Powered by Podbean.com

~~~•∞•≈•≤☼≥•≈•∞•~~~ Briathrachas ~~~•∞•≈•≤☼≥•≈•∞•~~~

barail (nf) ~~~ conjecture, opinion, surmise
bas (nf) ~~~ palm
beachdaich (v) ~~~ observe, speculate
being (nf) ~~~ bench
cabhsair (nm) ~~~ pavement
crùban (nm) ~~~ crouching, sitting squat
dearbhaich (v) ~~~ verify
dùdach (nf) ~~~ siren
fochaideach (a) ~~~ mocking, scoffing
glag-ghàire (nf) ~~~ guffaw
làmh-dhorais (nf) ~~~ door handle
mìog (nf) ~~~ smirk
osnaich (v) ~~~ sigh
sàmhchair (nf) ~~~ silence, tranquility
stialladh (nm) ~~~ streaking, striping, scourging
taistealaiche (nm) ~~~ traveller
toileachas-inntinn (nm) ~~~ delight, aesthetic pleasure

Nach beag a tha an saoghal - Pàirt 6

Nuair a ràinig na siubhlaichean nas fhàisge air a’ ghleann, thàinig caisteal nan sealladh. Seann togalach mòr drùidhteach brèagha air mullach cnuic ri taobh eile a’ ghlinne agus coltas cloiche-gainmhiche aige. Thòisich e air a losgadh. Theab gun robh e air falach leis an smùid fhad ’s an do rinn carbadan-smàlaidh agus -eiridinn cabhag a‑nuas. Còig mionaidean an dèidh a’ chiad charbad an caisteal a ruigsinn, dh’fhalbh a h‑uile sìon aca do na ceithir ranna-ruadh gun sgeul air losgadh ri fhaicinn air an togalach.





Powered by Podbean.com



~~~•∞•≈•≤☼≥•≈•∞•~~~ Briathrachas ~~~•∞•≈•≤☼≥•≈•∞•~~~

carbad-eiridinn (nm) ~~~ ambulance
carbad-smàlaidh (nm) ~~~ fire engine
clach-ghainmhich (nf) ~~~ sandstone
drùidhteach (a) ~~~ impressive
ranna-ruadh, na ceithir ranna-ruadh ~~~ the four corners of the world siubhlaiche
(nm) ~~~ traveller, pedestrian

Nach beag a tha an saoghal - Pàirt 5

Deich mionaidean an dèidh dhaibh an sliabh a thogail orra, thàinig dubhar na h oidhche mun cuairt. Air astar, chunnaic na taistealaichean-tìme solas òr-bhuidhe a’ fàs anns an dubhar. Chluinnte mac-talla dhùdaichean a’ tighinn a nuas bhon ghleann, a’ seinn nam fonn sònraichte mòr-thìreach. Dhanns an teine anns na speuran. “Saoil gu bheil fìor-dhaoine a’ fuireach anns a’ ghleann ud?” dh’fhaighnich Donna. “Tha e coltach gu bheil,” dh’fhreagair a caraid, “Bu chòir dhuinn dhol sìos is sealltainn air na thachras.”

Thionndaidh an Talamhach a h aodann suas air an iarmailt. “Tha e ro dhorcha air mo shon-sa co-dhiù,” thuirt i. “An e àm gealaich ùir a th’ ann? Cha ghabh fiù ’s rionnagan fhaicinn!” Thàinig preasadh ann am maoil an Dotair. “Nach neònach a tha e ’s mi a’ faireachdainn a’ ghealach os ar cionn ach tha i nas motha na bu chòir, mar a tha a’ phlanaid seo. ’S dòcha nach eil sinn air an Talamh ach air planaid sam bith eile. Agus chan eil sgòthan ann. Anns a h uile dòigh, tha e ro chas gus ar leanntainn anns an dorchadas a tha seo, ged nach eil e dubh dorcha gu tùr.”

Phuingich solas gorm nan carbadan-smàlaidh is nan carbadan-eiridinn òr-bhuidhe an teine mhòir mar hòro-gheallaidh disco fhad ’s a shuidh an dithis sìos le an cùil ri craobh fhuadain agus shìn iad an casan.

Cha mhòr an ùine gus an robh an teine air a chur às agus an luchd-sàbhalaidh air a thilleadh don ghleann. Cha tug e ach cairteal eile gus an do dh’èirich a’ ghrian. Bha an saoghal air fhàs sorcha co-dhiù; cha ghabh air a’ ghrian fhèin fhaicinn. Thug an dithis càillte grèim air làimh a chèile agus lean iad sìos na bràighe.

Powered by Podbean.com

~~~•∞•≈•≤☼≥•≈•∞•~~~ Briathrachas ~~~•∞•≈•≤☼≥•≈•∞•~~~

carbad-eiridinn (nm) ~~~ ambulance
carbad-smàlaidh (nm) ~~~ fire engine
cas (a) ~~~ steep, precipitous
dubh dorcha (a) ~~~ pitch black
dubhar (nm) ~~~ darkness, shade, shadow
dubhar na h-oidhche (nm) ~~~ nightfall
dùdach (nf) ~~~ siren
fuadain (a) ~~~ false, artificial
maoil (nf) forehead
preasadh (nf) ~~~ crease, wrinkle
puingich (v) ~~~ punctuate
sliabh (nm) ~~~ slope

Doctor Who agus an TARDIS © BBC

Nach beag a tha an saoghal - Pàirt 4

Dh’èist an Dotair ri srann a’ sgriubhaire fhuaimnich le aire air aodann. Rinn e gàire is ghnog e ceann an duine phlastaig. “Nach tus’ a tha sàmhach”, bheachdaich e.

- “’m bu chòir dhut gàire a dhèanamh air an truaghan?” thug a caraid achmhasan dha.

- “Truaghan, truaghan, chan e truaghan a th’ ann seo oir cha robh e beò riamh. Chan eil e air a thionndadh gu plastaig, ’s ann dìreach dèante de phlastaig a tha e. Nach eil sin sgoinneil! ’S ann mar sin a tha ’n saoghal seo gu lèir: chan eil e air a thionndadh gu plastaig ach dèante de phlastaig. Seall is tha a chasan air an glaodhachadh ris an làr. Saoil cà bheil sinn ann an dha-rìribh?”

- “Uill, càite?”, dh’fhaighnich Donna.

- “Chan eil càil a dh’fhios a’m! Sgoinneil!” dh’fhreagair an Tighearna-Tìme le fiamh-ghàire a’ tighinn air aodann.

Cha do dh’aontaich an Lunnainneach leis a’ bheachd seo. “Ach, ciamar a gheibh sinn uèirean a nis is a h uile rud na phlastaig?”

- “Uill… ma shireas sinn an àite ceart tha mi cinnteach gun gabh cuid a lorg. Cumamaid a’ dol.”

Powered by Podbean.com

~~~•∞•≈•≤☼≥•≈•∞•~~~ Briathrachas ~~~•∞•≈•≤☼≥•≈•∞•~~~

achmhasan (nm) ~~~ rebuke, reprimand
beachdaich (v) ~~~ observe, speculate
fiamh (nm/f) ~~~ expression, look
glaodhachadh (nm) ~~~ glueing
srann (nm/f) ~~~ buzz, hum

Doctor Who agus an TARDIS © BBC

Nach beag a tha an saoghal - Pàirt 3

Le sgiamh sheann-bhanntaichean, dh’fhosgail doras a’ bhogsa-phoileis bhig ghuirm a bha na sheasamh air bràighe. Leum duine àrd tana a mach à seòmar mòr do-chreidinneach le boireannach fhuilt fhada ruaidh a’ dèanamh cabhag às a dhèidh mus rachadh e à sealladh a rithist. Stad e gu h obann. Shaoilte gun tarraingte na brògan-cleasachd bèis aige dà shlighe air an talamh. Cha do tharraing. Sheall an Dotair timcheall air le breisleach follaiseach air aodann.

“Chan ann ri taobh port Hamburg a th’ annainne! Uill, chan e làn chraobhan a bha e an turas mu dheireadh a bha mi ann co-dhiù is suas beinne... tha e nas coltaiche ri Babhàiria no a’ Choille Dhubh, ’s dòcha. Smathaid gu bheil an TARDIS troimhe-a-chèile gu dearbh!”

Fhuair e an sgriubhaire fuaimneach à pocaid na deise duinne aige agus shìn e a ghàirdeanan leis an inneal airgeadach na dà làimh. “Carson nach fhaighnich sinn dhen duine ud thall far a bheil sinn?” mhol Donna, a’ comharrachadh sìos na slèibhe. Ghluais an Dotair an sgriubhaire fuaimneach an comhair an neach a bha ri fhaicinn air astar agus dh’èigh e.

- “Ruith!”

Ghabh an Gallifreyach grèim air làmh an Talamhaich agus theich an dithis thaistealaichean-tìme gu cùl craoibhe.

- “Dè tha ort?” chagair an tè.

- “Chan e duine a bh’ ann na chunnaic thu ud thall. Is ann deànte de phlastaig a bh’ anns a’ chùis ud agus ’s e fìor dhroch naidheachd a th’ ann seo”, mhìnich an Tighearna-Tìme. “Fuirich mionaid,” anail e le a bhas ris a’ chraoibh, “’eil thu a’ mothachadh na tha mis’ a’ mothachadh?”

Thàinig oillt a steach sùilean Dhonna. “An e...”

Chum an dithis an sùilean air a’ chreutair. Cha robh sgeul air gluasad ri fhaicinn. Chuir an Dotair a sgriubhaire fuaimneach air a rithist is ghluais e a sholas gorm timcheall air. An uairsin, chuir e an comhair na talmhainn e.

- “Plastaig! Tha an saoghal gu lèir air a thionndadh gu plastaig!”

Powered by Podbean.com

~~~•∞•≈•≤☼≥•≈•∞•~~~ Briathrachas ~~~•∞•≈•≤☼≥•≈•∞•~~~

banntach (nf) ~~~ hinge
bas (nf) ~~~ palm
breisleach (nf) ~~~ confusion
bròg-chleasachd (nf) ~~~ trainer
cagair (v) ~~~ whisper
comhair, an comhair (nf indec) ~~~ in the direction of
comharraich, comharrachadh (v) ~~~ point, point out
oillt (nf) ~~~ dread, shock, terror
sgiamh (nm) ~~~ squeak, squeal
slèibhe ~~~ gen. of sliabh, slope
taistealaiche (nm) ~~~ traveller

Doctor Who agus an TARDIS © BBC

Nach beag a tha an saoghal - Pàirt 2

Rinn an tè Thalamhaich ruadh suidhe air sèiseach anns an t soitheach-tìme choigreach. Sheall i mun cuairt cearcall an t seòmair fhalaimh, le deàrrsadh solas gorm-uaine a’ chuilbh mheadhanaich na aon chompanach. Thòisich i air lùban muinchill clì a geansaidh duinn-dorcha a chunntadh. A h aon, a dhà, ... trì cheud is leth cheud ’s a còig. Thòisich i air dranndan a dhèanamh, ach cha tug i mòran tlachd às nas motha. Chunnt i lùban a muinchill deas. Trì cheud is dà fhichead ’s a h ochd?

Thug i seachad cuairt timcheall a’ chlàir-stiùiridh. Agus cuairt eile. Theab gun do bhrùth i putan no dhà leis a’ ghlan-fhadachd.

- “Doctor!!!”

Cha chuala i ach falamhachd.

An taobh clì a rithist, trì cheud is leth cheud. An taobh deas, a h aon, a dhà,... trì cheud is a h aon, trì cheud is a dhà,...

- “Daingit, daingit, daingit, oich ’s mi gòrach, ’s ann cho gòrach a tha mise, carson a tha thu a’ cunntadh lùban do mhuinchill?” dh’fhaighnich an Dotair, air a bhristeadh a steach tron aon doras tro an robh e air an Talamhach fhàgail bho chionn linntean na beachd-sa.

- “Oy!” ghearain Donna agus sgailc i e gu feargach, “Cà deach thu ’s mi air m’ fhàgail an-seo gun dad sam bith ri dhèanamh, is dè cho fad ’s a bha e, deich uairean a thìde? Bu chòir dhut innse dhomh dè nì thu mus rachadh tu à sealladh air a chàr as lugha! ’S ann dè cho fad’ o thaigh a’ mhodh ’s a tha Gallifrey?”

- “Modh? Dè cho tlachdmhor ’m biodh ann?” dh’fhaighnich an Dotair le leamhachadh follaiseach air aodann. Thug e sùil air fiamh a gnùis. “OK, OK mar-thà, duilich!”

Cho fad ’s a thug a leisgeul beagan rèiteachaidh do Dhonna, thug i fa near gun robh a caraid air a bhith a’ gearan mu rudeigin nuair a thill e. “Ceart gu leòr; nise, dè mu dheidhinn an TARDIS is tu a mach air dè cho gòrach a tha thu?”

- “Uill, cha deach ach na h uèirean a losgadh is dhìochuimhnich mi cuid ùra fhaighinn an turas mu dheireadh a thachair seo. Uill, chan e trioblaid sam bith th’ ann, gabhaidh stùth den leithid fhaighinn far a bheil sinn, nach fhaigh? Allons-y!” Ghlac an Dotair a chòta mòr fada a’ leum chun an dorais.

- “Oy, allons-dè?”

- “Tiugainn mar-thà!”

Powered by Podbean.com

~~~•∞•≈•≤☼≥•≈•∞•~~~ Briathrachas ~~~•∞•≈•≤☼≥•≈•∞•~~~

cà ~~~ càite
clàr-stiùiridh (nm) ~~~ console
coigreach (a, nm) ~~~ alien
deàrrs, deàrrsadh (v) ~~~ dazzle, flare, glitter, glow
dranndan (nm) ~~~ growl, muttering
fiamh (nm/f) ~~~ expression, look
glac (v) ~~~ snatch
gnùis (nf) ~~~ countenance, face
leamhachadh (nm) ~~~ exasperation
losgadh (nm) ~~~ burning
lùb (nm) ~~~ loop, stitch (in knitting)
modh, Is fhad’ o thaigh a mhodh a rugadh tu ~~~ You were born far from the house of good manners; you weren’t taught any manners as a child
muinchill (nm) ~~~ sleeve
rèiteachadh (nm) ~~~ conciliation
sèiseach (nm) ~~~ bench, couch
sgailc (v) ~~~ cuff
soitheach (nm) ~~~ vessel
uèir (nf) ~~~ wire

Doctor Who agus an TARDIS © BBC

Nach beag a tha an saoghal - Pàirt 1

- “Nise, tarraing a’ lùb-buillsgein nuair a chanas mi ’n dràsda, ceart?“ mhìnich an Dotair.

- “Ceart.”

- “OK mar-thà… allons-y!”

- “A long dè?” dh’fhaighnich an Lunnainneach.

- “Siuthad is tarraing a’ lùb-buillsgein, feumaidh tu a’ lùb-buillsgein a tharraing mar-thà! A’ lùb-buillsgein!”

Tharraing tè an fhuilt ruaidh uidheam-smachd a bha air a beulaibh agus rinn an soitheach an fhuaim nas neònaiche a chuala i riamh. Am biodh i air a dhèanamh gu ceart?

- “Och, cha chreid mi e, chan ann am bunailteachadair iomadh-sheallach ach an tè seo, mar a mhìnich mi dhut mar-thà”, arsa an coigreach. “Greas ort is tarraing i!”

Dìreach air na bha i an dùil is fo eagal agus rinn Donna cabhag gus an uidheam-smachd cheart a thaghadh.

- “Chan ann an dà thè aig an aon àm!” dh’èigh an Dotair a’ tarraing air a ghruag dhonn a chum na seasamh mar frioghan, fhad ’s a leig an TARDIS sgread mòr uabhasach seachad agus spreadhadh a’ fàs mun cuairt ri cleasain-tèine iomadh-dhathach gus an do bhuail an soitheach-tìme ri rudeigin agus sguir i a’ gluasad.

- “Chan eil e cho furasta cead dràibhibh fhaighinn air soitheach dha leithid ’s a bha ’n cuimhne agam,” arsa an Tighearna-Tìme ri gàire nuair a dh’èirich e fon làr. “Na gabh dragh. Uill, ràinig sinn mar-thà ge be àite no linn.” Thug e sùil air an inneal-amharc. “Sgoinneil, Hamburg, a’ Ghearmailt, an t Ògmhios, 2010. Òò, abair thusa gur ann anns a’ bhaile-mhalairt a tha sinn! Chan eil seo dona idir. Còrdaidh esan riut!”

Bha Donna coma air. Cha do mhothaich i ach nach deach i sgapadh mar luaithre-fhànais gus an do nochd uallach ùr na h inntinn. “An do bhris mi dad?”

Shlìog an Doctair am pannal smachd. “Tha mi duilich, ach bhris… dè tha ceàrr ort, a ghràidh?” Dhanns am fear clis mun cuairt a’ chlàir-stiùiridh sia-chearnachail a’ làimhseachadh putanan an siud ’s an seo agus uidheam-smachd is comharrachadh no dhà. Chrom e fodha, slat airgeadach fhuaimneach na làmh. Thuirt e: “Uill, gabhaidh seo chàradh gun trioblaid sam bith. Air ais ann an tiota!” is thug e a chasan leis tro dhoras a steach.

Sheall Donna tron doras às a dhèidh is chan fhaca i ach trannsa fhada is grunn dhorsan ri gach taobh, le fiù ’s barrachd de thrannsachan ri fhaicinn aig astar. Cha robh sgeul air a caraid.

- “Oy, Spaceman!”

Cha d’ fhuair i freagairt ach mac-talla.

Powered by Podbean.com

~~~•∞•≈•≤☼≥•≈•∞•~~~ Briathrachas ~~~•∞•≈•≤☼≥•≈•∞•~~~

bunailteachadair iomadh-sheallach (nm) ~~~ dimensional stabiliser
càradh (nm) ~~~ mending
clàr-stiùiridh (nm) ~~~ console
clis (a) ~~~ clever, nimble, swift
comharrachadh (nm) ~~~ dial
crom (v) ~~~ bend, bow, crouch
frioghan (nm) ~~~ barb, bristles, hackles
inneal-amharc (nm) ~~~ scanner
luaithre-fhànais (nf) ~~~ space dust
lùb-buillsgein (nm) ~~~ vortex loop
sgread (nm) ~~~ scream, screech, grating noise
sia-chearnachail (a) ~~~ hexagonal
slat (nf) ~~~ rod, wand
slìog (v) ~~~ stroke
soitheach (nm) ~~~ vessel
spreadhadh (nm) ~~~ explosion
trannsa (nf) ~~~ corridor, passage
uidheam-smachd (nm/f) ~~~ lever

Doctor Who agus an TARDIS © BBC